Aan bod komen onder andere de Sint-Franciscuskerk in Weert, de Pius X kerk in Echt en de Sint-Jozefkerk in Leeuwen/Roermond. We blikken terug – bijvoorbeeld: hoe kon op deze locatie een kerk ontstaan – , maar zoomen vooral in op de huidige bestemming van de aan de eredienst onttrokken kerk.

Het is nog niet zo gek lang geleden dat in deze contreien het leven voor een groot deel werd bepaald door de Rooms-Katholieke Kerk. De kalender puilde uit van feest- en herdenkingsdagen en op die data zat je, net als elke zondag, in de kerk, die afgeladen vol was. Het onderhoud van de vaak immense gebedshuizen met hun vele kunstschatten vormde decennialang geen enkel probleem. De collectes, de gezins- en kerkbijdragen, de misstipendia en zeker niet op de laatste plaats de aan de kerk veelvuldig nagelaten roerende en vooral onroerende goederen brachten meer dan genoeg geld in het laatje. Het was de tijd van het Rijke Roomse Leven.

Die tijd is niet meer. Eind jaren zestig van de vorige eeuw begint de ontzuiling in ons land. Emancipatie, democratisering, maar ook stijgende welvaart en toenemende scholing maken dat we steeds verder los raken van onze zuil én dat we steeds minder afhankelijk worden, óók van de kerk. Het aantal gelovigen loopt terug, met als gevolg voor de parochies, eigenaar van vaak meerdere kerkgebouwen: minder inkomsten. In combinatie met hoge onderhoudskosten en/of de keuze om middelen anders te besteden, bijvoorbeeld aan ouderen-, zieken- of armenzorg, besluiten parochies een of meerdere kerken te sluiten en te verkopen. Op die manier zijn in Limburg de afgelopen jaren tientallen kerken gesloten.

Wanneer kerkgebouwen aan de eredienst worden onttrokken, of er noodgedwongen op zoek moet worden gegaan naar een nieuwe, gedeelde invulling, is het vaak een dilemma: wat kun je met zo’n gebouw? In praktische zin, maar ook in principiële zin. Want niet alles is bespreekbaar. De nieuwe functie moet wel aansluiten bij de doelstellingen van de kerk, zo is ook vastgelegd in de Codex van Canoniek recht (CIC), het wetboek van de Rooms-Katholieke Kerk. Wat precies wordt verstaan onder het zogeheten ‘profane en niet onwaardig gebruik’, is op voorhand niet altijd duidelijk. Maar het mag in elk geval geen seksboetiek of coffeeshop zijn. Voorbeelden van ‘wat dan wel’, leest u de komende weken in de VIA-serie ‘Na de dienst’.